Sesletim nedir?
Sesletim, havanın ses tellerinden geçip dil, çene, dişler, dil ve damak’ta işlenip ses, hece ve kelimeler halinde işlenmesidir.
Sesletim sorunu nedir?
Sesletim sorunu olan kişi, sesleri, heceleri ya da kelimeleri yanlış üretir; dinleyenler ne söylendiğini anlayamaz, ya da kelimenin anlamından çok ne söylendiğini anlamak için daha fazla dikkat harcarlar.
Sesletim sorunu bebek konuşması gibi midir?
Küçük çocuklar sesleri, heceleri, sözcükleri yanlış kullandıkları zaman konuşmaları “bebek konuşması” gibi algılanabilir. Ancak ciddi sesletim sorunu olan büyük çocukların ve yetişkinlerin konuşmaları bebek konuşmasından oldukça farklıdır.
Bazı sesletim hataları nelerdir?
Sesletim hatalarının çoğunluğu şu üç kategoriden birine girer:
- Ses veya hece atma (“havuç” yerine “avuç”)
- Yerine sese kullanma (“köpek” yerine “töpek”)
- Sesi bozarak kullanma
Sesletim sorunlarının sebebi nedir?
Sesletim sorunları serebral pasi, yarık dudak-damak, işitme kaybı ya da ağızla ilgili diğer sorunlar (diş sorunları) gibi fiziksel nedenler sonucu gözlenir. Bununla birlikte birçok sesletim sorunu herhangi bir belirgin fiziksel özür olmadan ortaya çıkar. İşlevsel sesletim sorunları, konuşma seslerinin yanlış öğrenilmesi sonucu gerçekleşebilir.
Aksan bir sesletim sorunu mudur?
Bazı kişiler için olabilir. Ülke içinde birçok aksanlar vardır. Kişinin günlük hayatındaki amaçlarını etkiliyorsa sorun olabilir.
Bebeklik dönemindeki kulak ile ilgili sorunlar daha sonra ses gelişimini etkiler mi?
Çocuklar konuşma seslerini çevrelerindeki konuşmaları dinleyerek öğrenirler. Bu öğrenme, hayatın çok erken döneminde başlar. Eğer, bu önemli dönemde, çocukların kulakla ilgili sorunları sık oluyorsa, bazı konuşma seslerini öğrenmede başarısız olabilirler.
Çocuk, işlevsel sesletim sorunu yaşar mı?
Çocuğun konuşması büyüdükçe daha anlaşılır hale gelir, ancak kimi çocukların anlaşılır sesletime sahip olabilmeleri için yardım edilmesi gerekir.
Bütün sesler aynı anda mı öğrenilir?
Hayır. Sesler, art arda gelen bir sırayla öğrenirler. Bazı sesler, örneğin /p/, /m/, /b/ üç yaş civarında öğrenilirken, diğer sesler, örneğin /s/, /r/, /l/ sıklıkla tamamlanamazlar.
Çocuk, hangi yaşa kadar bütün sesleri doğru olarak üretir?
Bütün sesler 8-9 yaşına kadar doğru olarak üretilmelidir. Birçok çocuk daha erken üretir.
Çocuğa sesleri doğru üretmesi için nasıl yardımcı olabilirim?
İyi model olarak. Konuşmasını bölmeyin ya da sürekli düzeltmeyin. Birisinin takılmasına ya da dalga geçmesine izin vermeyin, (arkadaş ve akrabalar da dahil). Bunun yerine iyi bir model olun. Yanlış sesletilen kelimeyi doğru kullanarak ifade edin. Eğer çocuk, “Sayı güneş” dediğinde “Evet, sarı güneş, büyük sarı güneş bizi ısıtıyor” diye tekrarlayarak düzeltin.
Yetişkinlerdeki sesletim sorunlarına yardım edebilir mi?
Birçok sesletim sorunlarına kişinin yaşına bakmaksızın yardım edilebilir. Fakat sorun sürdükçe, uzadıkça değiştirmek zorlaşır. Bazı sorunlara yardım süreci (sesletim kaslarını uyaran sinirlerdeki sorular gibi), fonksiyonel sesletim sorunlarına yardım süresinden daha uzundur. İşitme kaybı, ağız yapıları (dişler), ne sıklıkla yardım aldığı, kişinin zekası ve işbirliği düzeyi gibi çeşitli etkenler de bu süreci etkiler.
Sesletim sorunlarını düzeltmek önemli midir?
Sosyal, duygusal, akademik ve /ya da iş hayatını etkileyecek duruma gelmişse bu sorunun yanıtı da daha önemli hale gelir. Konuşmamız bizim bir parçamıdır. Yaşam kalitemiz, konuşmamızın yeterliliğinden etkilenir.